My Instragram Photos

Thursday, June 7, 2012

मृगतृष्णा


साना छदाँ पहेंलो झन्डा को बिरुद्धमा 
निलो टोपी लाएर निलै झन्डा बोकियो ।
परिबर्तन हुन्छ अरे भनेर । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


स्कुल पढदा क्रान्तीकारी बनें म केही "थाहा" पाउन
नैतिक शिक्षा र संस्कृत शिक्षा हटाउन
अनी शैक्षिक क्रान्ती ल्याउन, । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


४६ सालमा नहोमीएको हैन म ।
एकतन्त्री शासनको बिरुद्धमा 
आमुल परीबर्नतको पक्षमा । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


बेलाबेलामा महाकाली ,कर्णाली बेच्दा पनी जुरमुराएकै थिए ।
हितमा परिणाम आउने आशामा
राजमार्गमा नारा लगाँए । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


राजनेताको दुर्घटनामा 
हिन्दुस्तानी हिरोको नराम्रो भनाइमा
अनी इराकमा नेपाली मारिदा 
मन बितृष्णा भएर के भयो । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।

युद्धमा दाजुभाइ होमिंदा 
यूद्धमै मरेको खबर सुन्दा । बिशेषत माडीमा बस पडकींदा । 
चित्त बुझाएरै बसें
परिबत्र्तनको नाममा । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


राजपरीवार सखाप हुदाँ 
कपाल खौरीएर १३ दिन बारेँ । 
नयाँ राजाले राम्रो गर्छन भनी । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


परिबत्र्तन भएरै छाड्यो 
अब हामी र हाम्रो पुस्ताले 
स्वीटजरल्यान्डको अनुभुती गर्लान 
भोट हाल्न गएं गदगद भएं । रहेछ त्यो फगत मृगतृष्णा ।


फगत मृगतृष्णा । मृगतृष्णा । । मृगतृष्णा । । । 

Sunday, May 27, 2012

ग्लोबल वार्मिङको प्रभाब ~~ गर्मीले जनजिवन प्रभावित


केहि दिन देखि बढेको प्रचण्ड तापले नेपालको अन्य ठाँउहरुमा जस्तै हेटौंडा तथा आसपासको क्षेत्रहरु मानिसहरुको दैनिक जनजिवनमा नै प्रभाव पर्ने गरि गर्मी बढेको छ । दिउसोको समयमा मानिसहरुको बजारमा चहलपहल एकदम कम छ ।
१ र २ गतेको हेटौंडाको दिउसोको तापक्रम ३८ डिग्रि सम्म पुगेको थियो । केहि दिन अधि मुसलधारे वर्षा भएपछि नगरबासीहरुले शितल महशुस गरेता पनि हालका दिनहरुमा गर्मी बढेर दैनिक जनजिवननै प्रभावित भईरहेको छ ।

“२० बर्ष अघि सम्म पनि हेटौंडामा कसैको घरमा पंखा राख्नु पर्दैन थियो, बिहान बेलुकि सिरक नओढि सुत्नै सकिदैन थ्यो तर अहिलेको अवस्था आउनुमा कली लागेर पाप बढेको अनी बनजङ्गल कटान तिब्र भएकोले यस्तो भएको हो “ हे.न.पा. वडा नं.५ बस्ने ८३ बर्षिय बयोबृद्ध मन नाथ चौलागाई भन्नुहुन्छ ।
"गर्मीमा दैनिक रिपोर्टिङ्ग तथा पत्रिकाको अन्य काम गर्न पनि गाह्रो परेको छ बजारमा दिउसो हिडदा तातो पानी तताएर मुखमा फालेको जस्तो अनुभव हुन्छ "भन्नुहुन्छ संञ्चारकर्मी राधा सापकोटा ।
बिद्युतको अघोषित तथा अनियमित लोडसेडिङ्ग तथा पानीको नियमित आपुर्तीमा कमीको कारणले यो प्रचण्ड गर्मीमा हेटौंडा नगरबासीहरु दिनदिनै आक्रान्त बनेका छन । फुर्सदिला मानिसहरु सांझ परेपछि खोलातिर नुहाउन तथा केहि राहतको अनुभुती गर्न उचाइ तिर जान थालेका छन ।

जलवायु परिवर्तन अहिले विश्वव्यापी चासो र चुनौती भएको छ। विश्वमा बढ्दै गएको आधुनिकीकरण, औद्योगिकीकरणले वातावरण असन्तुलन हुने क्रम बढ्दो छ। बिग्रदो वातावरणीय असरका कारण पृथ्वीको तामक्रममा बृद्धि भई जीवित प्राणी र निर्जीव वस्तुका लागि चुनौती भएको छ।

जलवायु परिवर्तन ज्ञद्धछऔषत मौसमज्ञद्धट को स्थितिमा परिवर्तन हो। जसले प्राकृतिक प्रणालीभित्र जहाँ जुन किसिमको प्राकृतिक सम्पदाको रुप थियो त्यसमा प्रभाव पर्न जान्छ। जसको फलस्वरुप तापक्रम बढ्दै जाँदा हाम्रा हिमाली क्षेत्रको हिउँहरु पग्लन थालेका छन् गत हप्ता सेती नदीको बाढी पनी ग्लोबल वार्मिङको प्रभाब हो। त्यस्तै पानी पर्ने मौसममा पानी नपरी अन्य मौसममा पर्ने, अधिक वर्षा, न्यून वर्षा अवधि छोटिनु, जाडो मौसममा समयमा जाडो हुनु, फूलफूल्ने समयभन्दा अन्य समयमा फूल फूल्न थाल्नु जस्ता कार्य मौसम परिवर्तनका कारण प्राकृतिक प्रणालीमा प्रभाव पर्नु हो।

स्वास्थ्य जीवनका लागि स्वच्छ वातावरण आवश्यक पर्दछ। वातावरणीय स्थितिमा नकारात्मक प्रभाव परे त्यसको प्रत्यक्ष असर पृथ्वीमा अस्तित्वमा रहेका प्राणीभित्र पर्दछ। वायुमण्डलीय क्षेत्रमा भएको तापक्रममा आएको परिवर्तनले मौसम र हावापानी असन्तुलित भई गर्मी बढ्दै जान थाल्दछ। विशेषज्ञका अनुसार, वातावरणीय असन्तुलनले अम्लीय वर्षा हुने र त्यसको वनस्पतिजन्य सम्पदा नष्ट गर्ने, अधिक तापक्रमले ओजोन तह पातलिंदै गएर ठाउँ–ठाउँबाट छिद्र भई सूर्यको हानिकारक किरण मानिसको शरीरमा प्रवेश भई छालाको क्यान्सर, आँखाको ज्याति नष्ट हुने र शरीरको प्रतिरोधात्मक क्षमता कम हुँदै जाने जस्ता शारीरिक स्वास्थ्य समस्याका संकेतहरु देखापर्दछन्,अम्लीय वर्षा तथा पानीमा आर्सेनिक मिश्रण भई फोक्सोको क्यान्सर तथा झाडापखालाको समस्या पनि उत्पन्न हुनसक्दछ।

वातावरणीय प्रभावका कारण हावामा धूलो धुवाँको कणले खोकी लाग्ने, टाउको दुख्ने, एलर्जीको समस्या, नाक तथा घाँटीको रोगको समस्या, दमको रोग, स्वासप्रश्वास तथा मुख सुख्खा हुने जस्ता रोगका समस्यहरु देखापर्ने विज्ञहरुले बताउँदै आएका छन्।

विश्व स्वास्थ्य संगठनको अध्ययनअनुसार स्वास्थ्य स्थिति अनकूल नभएका मुलुकको कुल मृत्युको २० प्रतिशत जलवायु परिवर्तन र पर्यावरणीय प्रर्दषणका कारणबाट हुने गरेको छ। वातावरणीय समस्याका कारण उत्पन्न समस्याले असुरक्षित र अशुद्ध खानेपानी, सरसफाई एवं वायु प्रदूषणले मानिसलाई मृत्युको मुखमा पुर्याइरहेको छ भने शुद्ध खानेपानी र सरसफाइको अभावमा वर्षेनी विश्वका चार अर्ब मानिसले झाडापखालाबाट पीडित तथा करिब १८ लाख व्यक्तिले ज्यान गुमाउने गरेको तथ्यांक छ।
(तथ्यांक हरु बिभिन्न वेवसाइट बाट साभार )

Thursday, April 19, 2012

दार्जिलिङ्गका नेपालीभाषी

असरल्ल जिपहरुको बिचमा कुन्नी के खोज्या जस्तो हेरीरहेका छन यहाँका नेपालीहरु । जिप रोकिन्छ फेरी दौडन्छ , फेरी अर्को आउछ अनी फेरी रोकिदै जादै गर्दछ दिनभरी यो क्रम जारी रहेको छ । काँन्तीक्षय भएको जस्तो ति अनुहारमा फिस्स क्षणिक मुखाले हाँसो अनी पुनः उहि मुन्द्रामा । हाम्रा तिरका मानिसहरुले जस्तो पल्याकपुलुक्क जस्तो पनि गर्न नजानेर हो कि वा के हो ?ठुलै बज्रपात परेको जस्तो मलिन अनि मौन अनुहार के कति आग्रह वा दुखेसो छन होला ति मनमा बुझन कठिनाई पर्ने अबस्था । यहाँको श्री ५ को सट्टामा नेपाल परिबर्तन भएको झै पहिले जाँदा पश्चिमबंगाल लेखिएका बोर्डहरु अहिले गोर्खाल्याण्डमा परिणत भैसकेछन, "काश ति बोर्डहरु जस्तै मनहरुको खुसीमा पनि परिबर्तन भैदिए राम्रो हुन्थ्यो" भन्छन दार्जिलिङ्गका नेपालीहरु ।


डुअर्स क्षेत्रका नेपाली भाषीहरुको आँन्दोलन दवाउन त्रिपक्षिय ,चौपक्षिय वार्ताहरु हुन्छन यहाँ, कहिले गोरामुमोले पैसा खायो भन्ने हल्ला फिजिन्छ त कहिले गोजमुले । केन्द्र सरकार बाट बेला बेलामा दार्जिलिङ्ग अब स्विटजरल्यान्ड बन्ने भयो भन्ने आश्वासन सुन्न पाईन्छ तर मानिसहरुको गुनासो त्यहि हो दाजिलिङ्ग क्षेत्रको कमाई जती सप्पै सिलगुडि लगेर बंगालीहरुलाई पोस्यो । क्षेत्रिय संघियताको एउटा नराम्रो उदाहरण ।


हरेकदिन नेपाल र नेपालीहरुको चियो–चर्चा चल्दछ दार्जिलिङ्गमा । खरस्याङ्ग बाट प्रसारित अलईन्डीया आकाशबाणिका नेपाली कार्यक्रम नियमित सुन्छन नेपालीभाषीहरु, सिमानाबाट बज्ने नेपाली एफ.एम.को सिग्नल पाउन बुस्टरको प्रयोग गर्छन , र त्यहि एफ.एमका समाचारहरु श्रोत बन्छन त्यहाँबाट प्रकाशित हुने दर्जन भन्दा बढि नेपाली भाषाका दैनिक अनि साप्ताहिक पत्रिकाको लागी । यस्का साथै नेपालबाट प्रसारित टि.भि. का च्यानलहरु सबै घरहरुमा पूग्दछ अनी नेपालको घटनाहरु चोक चोकमा बिश्लेषण हुन्छ दार्जिलिङ्गमा ।

सबैको घरमा झुन्डीएको नेपाली पात्रोको तिथिमिति अनुसार चल्छन त्यहाँका मानिसहरु दशै, तिहार, तिजका अलावा अझै पनि औसी, एकादशी, मान्छन बुढापाकाहरु ।


चिया बगानको काम गर्नेमा महिलाहरुकै बाहुल्यता रहेको छ दार्जिलिङ्ग क्षेत्रमा र यहाँ श्रम कानुन पनि रहेछ, नियमानुसार तलब पाउदा रहेछन चियाकमान हरु बाट । बुढापाकाहरु दिनभरी बजार टहल्दै सैनिक पेन्सीन बाट प्राप्त रकम रक्सी सेवनमा अलि बढि खर्च गर्दा रहेछन । यूवाहरु त्यती सारो भेटिदैनन पढाई सिध्याएर कामको खोजीमा जाँदा रहेछन भारतका बिभिन्न क्षेत्र अनी नेपाल तिर । ९० को दशक सम्म दार्जिलिङ्गका मास्टर भनेपछि नेपालमा एकदम राम्रो डिमान्ड थियो रे भुटानीहरु नेपाल पसेर हामी पनि दार्जिलिङ्गका हौ भनेर एकदमै सस्तो रकममा पढाउन थाले अनि क्वालिटि भएका दार्जिलिङ्गका टिचरहरु बिस्थापित भएको रे नेपालबाट “भन्नुहुन्छ नेपालमा बसेर शिक्षिका भईसकेकी माया प्रधान” ।

घरहरु साना भए पनि हरेक घरहरुमा ठकमक्क फुल फुलेको हुन्छ दार्जिलिङ्गमा । “फुल फक्रेको जस्तो यो मन पनि फक्रेको भए कति आनन्द आउथ्यो होला तर तिसौ बर्षदेखि जाहाँको त्यहि छौं हामी जसो तसो कमायो खायो बस त्यति मात्र“ । धनीहरु पनि नभएको हैनन ठुला ठुला होटलहरु तथा चियाकमानहरु साथै बजार क्षेत्रमा नेपालीभाषीहरुकै बाहुल्यता छ ।


नेपालबाट आएको भनेपछि अलिक सहुलियत हुदो रैछ दार्जिलिङ्गमा । घुममा दुरबिन राखेर दृष्य देखाउने पेशा गर्ने समिर भन्दैथिए “यो बंगालीहरुको लागी ३० रुप्या हो नेपालीहरुको लागी चै १० रुप्या मात्र दिनुस” । नेपाललाई आफनो पुख्यौली ठान्ने नेपालीभाषीहरु भन्छन “हाम्रा हजुरबुबाको बुवा पनि उदयपुर तिरको रे हाम्रो घरबार उतै छ तर अहिले सम्म गएको छैन! हामीलाइ गाडीमा घुमाउने सानुभाई लिम्बु –“पशुपतीनगर तिरको ट्रिप परेको बेलामा गाडी पार्किङ्ग गर्छु अनी फाटक पार गरेर नेपाली भुमीमा गएर चिया पिउछु नेपालको समानहरु किन्छु अनी मनग्य मात्रामा नेपाली माटोको सुगन्ध लिन्छु अनी त्यहि सुगन्धमा मलाई पुर्खाहरुले बोलाएको भान हुन्छ” ।


नेपालीहरुलाई अत्यन्त माया गर्ने स्वभाव भएका दार्जिलिङ्गका नेपालीहरुको त्यो निर्दोश अनी सौम्य मुहारमा भएको निराशा अनी अबोधपनको राज खोतल्नु मेरो बर्कतले नभ्याउने रहेछ । अर्को पटक आउदा मुहारमा चञ्चलपन अनी ति घरहरुमा फक्रेका फुलहरु अनुहारमा देख्न पाँउ ।

Sunday, April 15, 2012

दार्जिलिङ्ग-- यात्रा तस्बीर

 यो नयाँबर्षमा ३ दिन दार्जलिङ्ग घुमाईको केहि सन्दर्भहरु प्रस्तुत गरेको छु अन्य यात्रा बर्णनहरु अर्को ब्लगमा । 

जाडोमा ब्यान ब्यानै ४ बजे उठेर हिडे पनि । दुखको कुरा हुस्सु र कुईरोले ढपक्क ढाकेर हेर्न नपाएको सुर्योदय । टाईगर हिल भन्नी यस ठाँउमा बैसाख १ गतेको दिन पनि जाडोले झन्डै जमिएन । भिड हेर्दा लाग्थ्यो खुल्लामन्च बाट भाषण सिद्धिएर छुटेको जस्तो सुर्यदय होस नहोस १० रुप्ये टिकट आनिबार्य । कफि बेच्ने केटीहरुको गफ बर्णन गर्न योग्य ।
ब्रिटिश पाला देखिनै चौरस्तामा घोडा डुलाउने काम गर्दै आएका परिवारको पुर्खाहरु जाहाँकोत्यहि भएकोमा गुनासो गर्देथिए । "अरु हरु हो -यो डाजिङ्गमा कहाँ देखि कहाँ पुगिसके हाम्रो त जाहाँको त्यहि पो छ, अलिक कमायो खायो, हल्का कमाको पैसा त बच्चाहरु पढाउनु खर्च गर्नु मै तुरिन्छ" भन्दैथे सानुभाई सुब्बा ।
लु नेपाली दाजु रहेछन ८० रुप्ये कम्पनी तिरेर एक राउन्ड चौरस्ता लगाईयो । 
नेपालमा त्यती सारो वास्ता नगरेको नेपाली बरिष्ठ कबि भानुभक्त आचार्यको शालिक भब्यरुपमा राखिएको ठाँउ चौरस्ता जुन काठमान्डौको ठमेल जस्तै क्षेत्र हो दार्जिलिङ्गको ।  यति मात्र हैन त्याहाँ बस्ने नेपालीभाषी हरुले मासिक रुपमै बिभिन्न साहित्य सम्बन्धी कार्यक्रमहरु गर्दा रहेछन र त्यस दिनमा भानुभक्त को प्रतिमामा माल्याअर्पण गर्न कदापी बिर्सदैनन । 


"बाउ ईन्डीया ब्रिटिश कम्पनीमा क्याप्टेन अरे- "अरु सबै फर्किए हामी चै यहि दार्जलिङ्गमा घर जम गरेर बसेको " नेपाली फररर बोल्ने एक बिदेशी महिला 

नेपालको नजिक पर्ने मिरीक अति आर्कषक पर्यटकिय बिन्दु  जाहाँ घोडा चडेको रु १०० लाग्छ भनेर चडिसकेपछि २ कि मि डुलाएँ भन्दै २०० माग्ने नेपाली भाषी भारतिय हरु ।

बुद्ध शान्ती स्तुप अत्यन्तै रमाईलो !

खोंचमा रहेको एउटा खोल्सा जस्तो ठाँउलाई यसो हल्का पुल पुलेसो अनी फुलबारी बनाएर श्रृजना गरेको "रक गार्डेन" प्रतिब्यक्ति १० भारु लिई प्रबेश गराईने यो गार्डेनमा दैनिक हजारौ पर्यटकहरु भ्रमण गर्दा रहेछन । हाम्रा देशको सरकार अनी ब्यबसायीहरुलाई अत्यन्तै जरुरी पाठ , यस्ता गार्डेन हाम्रा देशमा हजारौ बन्छ पैसा कमाउन पर्यटननै काफि हुन्छ. तर आबश्यकिय न्यूनतम पुर्वाधार(शौचालय, खानेपानी, बिश्राम स्थल) चै बनाउनु पर्छ है !!


चिया बगानमा भेटिएका यि २ जना भाईहरु चिया कमानकै अफिसको चौरमा फुटबल खेलेर आएको अरे ! भबिश्यमा तिमेरु पनि फुटबलरै बन्छौ कि क्या हो भनेर सोधेको "हो दाज्यू हामी फुटबलरै बन्छौ "एकजनाले भन्यो -म भाईचुङ्ग भुटिया जस्तो बन्छु अर्काले चै "म सागर थापा जस्तो बन्छु " पो भन्छ ,को सागर थापा ?भनेको त नेपालको टप फुटबलर हुन अस्ति साफमा हानेको गोल देखेर फयान भएको अरे !

बाटो छेउको एउटा ढूँगामा माथी बसेर २ जनाले डोरीले तान्ने तल बाट डोरी समाएर चडने रक क्लाईमिङ्ग रु ३० भारु अनी पर्यटकहरु तछाड मछाड । नेपालको पर्यटन बिकाशको लागी अर्को पाठ ।

मिरिक 

नेपाली पाहाडी पहिरन खोज्न दार्जलिङ्ग जानु पर्ने बिडम्बना । भाषा संस्कृती रहनसहन नेपालबाट हराईरहेको अबस्थामा बिदेशमा जोगाईराखेकोमा अत्यन्तै खुसी लागेको कपडा भाडा ३० रुप्ये भारु. फोटो रु ५० । पर्यटकको दिमाग चाटने बसन्तपुर ठमेल तिरका घुमुवा ब्यापारीहरुले सिक्नु पर्ने शिक्षा । 

बिर गोर्खाली सैनिक हरुको सम्मानमा बनाईएको बतासे स्मारक । अत्यन्तै रमणिय घुम बस्तिमा पर्ने यस डाँडा बाट हिमालय श्रृखला सहित दार्जलिङ्ग लगायत नेपालको सिमाना र मिनि रेल त्याहाँ घुम्दाको अबस्था अत्यन्तै रमणिय हुनेछ ।


दार्जलिङ्गको सुन्दर दृष्य


दार्जलिङ्गको जु मा खुल्ला रुपमा बिचरण गर्दे हिमाली कालो भालु 

Saturday, April 7, 2012

शुभकामना

मेरो शुभकामना २०६८ लाई
 बैसाखको महान शुरुआत
 अभागी दिन १४ गतेको जेष्ठ
 असारे झरीको चटारो
 साउन भदौ, खेतीपाती
 असोज कार्तिक चाडबाड
 मंसिर पुष फासफुस
 माघ सक्दो घाम ताप
 फाल्गुन, सबैले रमाईलो मानुन
 चैत्र लोडसेडिङ्गको पत्र
 नेपालीलाई हरेक बर्ष उस्तै
 कागलाई बेल पाक्या जस्तै

 (गत बर्ष कान्तिपुर हेलो शुक्रबारमा प्रकाशित) April 13, 2011

Monday, February 6, 2012

पिडित

एई ,”हेर्न त्यो उशे पोहोरसम्म लौन दिदि यसो घरको काम दिनुस् न भन्न आउथी अहिले स्कुटर कुदाएपछि त बोल्न पनि पैसा पर्छ जस्तो गर्छेे” टोलतिरको महिलाहरु उस्को कुरा काटन थालिसकेका छन् ।

हुन पनि यो टोलले २ बर्षको अन्तरालमै उषा दिदिको जीवनमा आएको परिवर्तन देखेर दंग परेका छन् । गाउँबाट झर्दा एकसरो लुगामा एक ट्यांका सरसमान र ५ महिने काखे बालख छोरी च्यापेर उप्रेती सरको घरमा डेरा लिएर बसेका थिए । दीपक बिहानै डेराबाट काममा जान्थ्यो साँझ अबेर फर्कन्थ्यो, कुनै कम्पनीमा सेल्सम्यानको काम गथ्र्यो रे । तिन हजार÷पैतिस सयको तलबले तिनीहरुको जीवनयापनमा भएको कठिनाई छल्र्लङ्ग देखिन्थ्यो । १८ बर्षकी भएपनि २५ की जस्ती ख्याउटी, जवानीको रसै नपसेको जस्तो देखिने उषा बाटोमा कुनै आईमाईले कुर्ता सुरुवाल लाएको देख्दा पनि एकोहोरो त्यहि लुगामा नजर लगाईरहन्थी । उस्को हेराईमा नयां लुगा लगाउने अभिलाषा प्रष्टै देखिन्थ्यो ।
**************************************************************************************
“उप्रेती भाउजुले सय कडा ३ को ब्याजाँ ९० हजार दिएको रे “के भा यी उप्रती बज्यै डेरामा बस्नेलाई पैसा द्यया रै छिन् खाईदिन्छ अनि थाहा पाउलिन्” टोलतिरै सुनिन्थ्यो यस्ता गफ । अनी त्यस्को १ महिना पछि उस्को लोग्ने घर आउन छोडयो “बिदेश हानियो रे” फेरी हल्ला सुनियो । २० दिन जती त तलको कोठामा बस्ने उषा दिदि रोएरै बस्नु भयो उप्रेतीको छोरीले भनेको सुनेको थिए मैले ।
******************************************************************************************
पढाईको सिलसिलामा म पनि लागें । फर्कन १४ महिना लाग्यो यो १४ महिनामा बेला बेलामा आप्mनो टोलमा हुने लोडसेडिङ गफको खुबै याद आईरहेको थियो । अत्यन्तै राम्री, बर्णन गर्न शब्दहरुको प्रयोग गर्दा पनि शब्दकोष रित्तिने हुसैनले माधुरीलाई गरेको बर्णन जस्तो को षोडसी रैछिन ? नजिकै आएपछि पो मैले चिने आमै ∕ यिनि त तिने उषा दिदि पो रै छिन् कस्तो चिन्न गारो परेको मलाई । १४ महिनामै यत्रो परिवर्तन ? जिन्स पाईन्ट र स्लिप लेस टप्स लगाएर छोरी डो¥याएर हिडदै म भएतिर आईरहेको थिईन् “हजुर कहिले आईसेको ? “हिजो” मेरो छोटो प्रत्यूत्तर । ”यो मेरो सेटमा निम्बुज ईन्स्टल गर्दिस्यो न ? सिधै आग्रह “हुन्छ सेट दिनुस त”? लिनुस् म छोरीलाई कोठामा छोडेर आईहाल्छु है भनेर उनी गईन्। म नेट कनेक्सन मिलाएर निम्बुज डाउनलोड गर्न लागें । यसै बिचमा त्यो प्रोग्रामलाई मिनिमाईज गरेर मोबाईल भित्र भएको फोटो तथा भिडियो हेर्न लागें । भित्रको भिडियो फोल्डरमा त राम राम सबै पोर्न क्लिपहरुको भिडियोहरु थिए । मनमनै मैले भने अरे म अध्ययन गर्ने बैंगलोरको होस्टलका केटाहरुसँग पनि यति धेरै क्लीप छैन होला । एउटी बिबाहित महिलाको मोबाईलमा पनि यस्तो क्लीप हुन्छ भने पहिलो पटक थाहा पाँए ।

उप्रेती बज्यैको ऋण त ४ महिनामै तिरिसकिन् रे दिदिले । ईराक ट्रिप परेको महिनामा त प्रति महिना १ लाखको दरले खनखनी गनेर आईएमई गर्छ रे दीपकले अहिले पनि ५० भन्दा घटेको छैन रे उस्को तनखा “हेर त कस्ती नक्चरी त्यहि उप्रेतीको छोरासंग सल्केकी छे रे” लोडसेडिङ गफ चल्थ्यो । हेर्दाहेर्दै उषा दिदिले उप्रेतीकै घरको साँधमा घडेरी किनी सकिन् रे । डेढ लाख पर्ने स्कुटर छ रे, एप्पलको ल्यापटप छ रे, आईफोनबाट लोग्नेसँग स्काईपमा चाट गर्छे रे फेसबुक चलाएर प्रशस्तै साथी बनाएकी छिन् भन्ने हल्ला गाउँमा बतास झै बगेको थियो ।

समयको गति संगसंगै मेरो पनि १ महिने छुट्टि सकियो अनि म गए बाँकि शिक्षा पुरा गर्न भारतको बैंगलोर ।

३ बर्ष पछि त मेरो ठाँउ, टोल सबै परिवर्तन भएछ । ठूला ठूला घरहरु बनेछन्, बाटाहरु कालोपत्रे भएछन् अरु धेरै परिवर्तन भएछन् । नचाहदै नचाहिदै पनि अनायासै त्यहि उषा दिदिको बारेमा सोधखोज गर्न पुगेछु । छिमेकी दाजुले स–बिस्तार लगाए, ४ कोठे घर बनाई सकेपछि लोग्ने चै आको ’थ्यो फेरि गयो, त्यसपछिका प्रत्येक रातहरु उषा दिदिको घरमा अपरिचित ब्यक्तिहरुको जमघट थलो बन्न थाल्यो, टोलमै बदनाम फैलाउने काम गरी । उस्कोमा आउने लफंगाहरु फोकटमा खाईपिई गरी रात रंगिन बनाएर जाने गर्दथे । लोग्ने फर्कनु भन्दा २ महिना अघि छोरीलाई माईतमा छोडी घर पनि बेचेर एउटा ट्रक ड्राईभरसंग गईछे गाउँलेहरुको कुरा सुनेर म अवाक बनें । अचानक मेरो मस्तिष्कमा उषा दिदिको परिवार रिक्सामा आएदेखिको घटना चलचित्र झै घुम्न थाल्यो ।
***********************************************************************************
एकदिन घाम ताप्दै बाहिर बसेको थिएँ त्यहि उषा दिदिको लोग्ने दिपक मेरो अगाडी टुप्लुक्क आईपुगे । लौन, दाई मेरो त बर्बादै भयो तेत्रो बर्ष बिदेश बसेर दिनरात नभनी कमाएको पैसा पनि छैन दश कक्षा पढदा पढ्दै भगाएको श्रीमती पनि आफनी भईन । कमसेकम छोरीको भविष्यका लागि अझै पनि फिर्ता आए सबै घटनालाई सपना ठानेर सबै कुरा बिर्सिदिन्थेँ, फेरि जीवन शुरु गर्थेँ, भन्दै रुन थाल्यो । म के बोलुँ के नवोलूँ को स्थितीमा थिएँ । भएको के हो बिस्तारमा बताउ भनेपछि उस्ले कुरा खोल्यो । २२ लाखमा घर बेचेर हिडेपछि २ महिना जति मोज गर्दैमा २÷३ लाख उडाएछन् बांकि रुपैया त्यहि ड्राईभरले पचाएर बेपत्ता भयो रे अहिले आएर माना चामल भराई पाउँ भनी मेरो पुर्खौली सम्पत्ति गाँउको जमिन आधा गर्न मुद्धा हाले कि छे रे ।” अनी तिमीले एउटा वकिललाई आप्mनो घटनाबारे स–बिस्तार भनन त, गल्ती त सबै उषाकै छ नी मेलै भने । त्यसपछि उस्ले भन्यो म धेरै ठाउँमा गएँ प्रमाणहरु पनि देखाएँ तर यो देशको कानुनले पुरुषको सहि कुरा नपत्याएर महिलाको मौखिक कुराहरु प्रमाणको रुपमा लिदोरहेछ । अझ दाई महिलाहरुको जस्तोसुकै मुद्धा पनि निःशुल्क रुपमा वकालत गर्ने रहेछन उनको पक्षमा वहस गर्न अहिले पनि ४ वटा महिला अधिकारबादी संस्था लागि परेका छन् रे । हामी जस्ताले के गर्न सकिएला र ?

समृद्ध भविश्यको कल्पनामा सुन्दर घर बनाउन शहर पसेको त्यो दिपक । मसँगको निरास वार्तापछि यो टोलमा देखिएन । कहिलेकाहि सोच्छु के भयो होला तिनीहरुको मुद्धा ? अहिले कहाँ होलान् तिनीहरु यस्को उत्तर अझै प्राप्त भएको छैन ।